ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

Όνομα: Λειτουργία
Ορισμός: Κοινωφελές έργο των Πλουσίων Αθηναίων
Ετυμολογία: Λεῖτος (Λεώς, Λαός) + Ἔργον

 Ουσία - Ερμηνεία: Οι οικονομικώς ισχυροί Αθηναίοι, αλλά και οι Μέτοικοι, είχαν την υποχρέωση να προσφέρουν στην Αθηναϊκή Πολιτεία μεγάλο μέρος από τα κέρδη τους, με διάφορους τρόπους:

Α. “Τριηραρχία”: Κατασκευή, εξοπλισμός, συντήρηση ενός πολεμικού πλοίου και φροντίδα του προσωπικού του. Η Αθηναϊκή Πολιτεία επέτρεπε στους λειτουργούς να τοποθετήσουν το οικόσημο τους επάνω στο πλοίο. Επειδή η συγκεκριμένη λειτουργία ήταν ιδιαιτέρως δαπανηρή, υπήρχε η λύση της “συντριηραρχίας” κατά την οποία τα έξοδα αναλάμβαναν περισσότεροι του ενός -των οποίων η περιουσία συνέκλινε προς στα δέκα τάλαντα. Όσοι είχαν περιουσία δέκα τάλαντα, κατασκεύαζαν μια Τριήρη και όσοι είχαν περιουσία ανώτερη των δέκα ταλάντων κατασκεύαζαν τρία Πολεμικά πλοία και ένα “υπηρετικό” πλοίο τουλάχιστον.

Β. “Χορηγία”: Εκπαίδευση και εφοδιασμός του χορού (θιάσου) που θα συμμετείχε στους Δραματικούς ή Λυρικούς αγώνες, στις μεγάλες εορτές των Αθηνών (Παναθήναια, Θαργήλια, Λήναια, Μεγάλα εν άστει Διονύσια) και στην Δήλο με την ιερά Αποστολή της “Θεωρίας” [*]. Ο Χορηγός έπρεπε να είναι άνω των σαράντα ετών.

Δεν επιτρεπόταν κάποιος ξένος να λάβει μέρος στον χορό. Σε αυτήν την περίπτωση ο Χορηγός πλήρωνε πρόστιμο χιλίων δραχμών (πληροφορία από το έργο του Αριστοφάνους, “Πλούτος”). Επίσης, εάν κάποιος είχε τιμωρηθεί με στέρηση Πολιτικών Δικαιωμάτων (άτιμος) και ελάμβανε μέρος στο χορό, τότε τον έπαιρναν από το χέρι και τον οδηγούσαν εκτός θεάτρου.

Γ. “Γυμνασιαρχία”: Ο Γυμνασίαρχος είχε την διεύθυνση της παλαίστρας (γυμναστηρίου) και πλήρωνε τις δαπάνες για την λειτουργία του (προγυμναστές, προπονητές, διατροφή και εκγύμναση Αθλητών κ.τ.λ.).

Δ. “Εστίαση”: Περιελάμβανε δαπάνες γευμάτων σε περίοδο εορτών ή αγώνων, τις οποίες πραγματοποιούσαν πλούσιοι Αθηναίοι για πολίτες της ίδιας φυλής με εκείνους και, σπανιότερα, για ξένες αντιπροσωπείες.

Ε. “Αρχιθεωρία”: Περιελάμβανε δαπάνες για την Αθηναϊκή αποστολή αντιπροσώπων σε Μαντεία (π.χ. Δελφούς, Δωδώνη) ή σε μεγάλες ΠανΕλλήνιες εορτές όπως εκείνη της Θεωρίας στην Δήλο [*] κ.ο.κ.

ΣΤ. “Αρρηφορία”: Δαπάνη πλουσίων οικογενειών προκειμένου οι κόρες τους να είναι “αρρηφόρες” στην εορτή των Αρρηφορίων που ετελείτο προς Τιμή της Θεάς Αθηνάς.

[*] “Δήλια” ονομαζόταν εορτή που είχε θεσπίσει ο Θησεύς προς Τιμή του Απόλλωνος, για την σωτηρία των Αθηναίων από τον Μινώταυρο. Ετελείτο, κατά την 17η ημέρα του μηνός Θαργηλιώνος (10 Μαΐου), στην Δήλο. Οι Αθηναίοι έστελναν την “Δηλιακή θεωρία” (ομάδα αντιπροσώπων τους οποίους ονόμαζαν “Δηλιαστές”) με τον ίδιο τύπο πλοίου (τριήρη) που είχε ταξιδέψει ο Θησεύς στην Μινωική Κρήτη -το εν λόγω πλοίο ονομαζόταν “Θεωρίς” (θεσμικό Όνομα) ή “Δηλία Ναυς” και, τα ακριβή ονόματα των δύο τριήρεων ήταν “Δηλιάς” και “Πάραλος”. Ο “Αρχιθέωρος”, ο οποίος ήταν επιλεγμένος από τον Επώνυμο Άρχοντα για τον θεσμό των Λειτουργιών, επέβλεπε την προπαρασκευή της “Θεωρίας”. Καθ’ όλη την διάρκεια της εορτής (έως ότου επέστρεφε η ἱερά ναῦς από την Δήλο), δεν επιτρεπόταν η τέλεση θανατικών ποινών στην Αθήνα.

Οι Λειτουργίες διαρκούσαν ένα έτος για τον Λειτουργό (πληροφορία από το έργο του Δημοσθένους, “προς Λεπτίνην”).

πηγή:
Βιβλίο: ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΣ - Η Δομή της Σκέψεως
2ο Κεφάλαιο - έννοιες: ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

πυθμενική πηγή:
Αριστοτέλους "Αθηναίων Πολιτεία"